ژان پل سارتر فیلسوف، نویسنده، نمایشنامه‌نویس و منتقد فرانسوی در ۲۱ ژوئن ۱۹۰۵ در پاریس متولد شد و در ۱۵ آوریل ۱۹۸۰ درگذشت. او از برجسته‌ترین متفکران قرن بیستم و یکی از بنیان‌گذاران اگزیستانسیالیسم بود.

زندگی و تحصیلات

سارتر در خانواده‌ای بورژوا متولد شد. پدرش زمانی که او هنوز خردسال بود درگذشت و مادرش نقش مهمی در تربیت او داشت. او در مدرسه اِکول نرمال سوپریور تحصیل کرد و با سیمون دوبووار، فیلسوف و نویسنده مشهور، آشنا شد که تا پایان عمر شریک فکری و عاطفی او باقی ماند.

اندیشه‌ها و فلسفه

سارتر با ارائه نظریه‌ای درباره آزادی و مسئولیت فردی، اگزیستانسیالیسم را به شکلی که امروز می‌شناسیم، بنیان گذاشت. او معتقد بود که “وجود بر ماهیت مقدم است”، به این معنا که انسان ابتدا وجود دارد و سپس با انتخاب‌های خود ماهیتش را شکل می‌دهد. در نگاه او، آزادی مطلق و مسئولیت فردی مهم‌ترین ویژگی‌های انسان هستند.

آثار مهم

سارتر در حوزه‌های مختلفی مانند رمان، نمایشنامه، مقاله و فلسفه آثار مهمی خلق کرد:

رمان‌ها:

تهوع (1938) – داستانی فلسفی درباره پوچی و بی‌معنایی زندگی

راه‌های آزادی (مجموعه‌ای از رمان‌ها درباره آزادی و انتخاب)

نمایشنامه‌ها:

دوزخ دیگران است (از نمایشنامه درهای بسته)

مگس‌ها (1943) – اقتباسی اگزیستانسیالیستی از اسطوره اورستیا

آثار فلسفی:

هستی و نیستی (1943) – مهم‌ترین کتاب فلسفی او که به تحلیل آزادی، آگاهی و مسئولیت فردی می‌پردازد

اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر – دفاعی از اگزیستانسیالیسم در برابر انتقادات

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

سارتر نه‌تنها یک فیلسوف، بلکه یک روشنفکر فعال سیاسی بود. او در طول جنگ جهانی دوم در جنبش مقاومت فرانسه فعالیت داشت. پس از جنگ، به کمونیسم نزدیک شد اما بعدها از استالینیسم فاصله گرفت. او از استقلال الجزایر و جنبش‌های چپ‌گرایانه حمایت کرد و در اعتراضات دانشجویی مه ۱۹۶۸ فرانسه شرکت داشت.

جایزه نوبل و رد آن

در سال ۱۹۶۴، سارتر جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد اما آن را نپذیرفت. او معتقد بود که یک نویسنده نباید به نهادهای رسمی وابسته باشد و نمی‌خواست نوشته‌هایش تحت تأثیر این جایزه قرار گیرد.

مرگ و میراث

سارتر در سال ۱۹۸۰ درگذشت و در مراسم خاکسپاری‌اش ده‌ها هزار نفر شرکت کردند. اندیشه‌های او همچنان در فلسفه، ادبیات و نظریات اجتماعی تأثیرگذار است. اگزیستانسیالیسم سارتر، تأکید او بر آزادی فردی و مسئولیت، و نقدهای اجتماعی‌اش هنوز الهام‌بخش متفکران بسیاری در سراسر جهان است.